محمد بلوچ زهی به تازگی آماری از میزان مرگ و میر ناشی از حوادث و سوانح جاده‌ای در سطح كشور منتشر شده كه نشان می‌دهد سیستان و بلوچستان بالاترین نرخ این نوع مرگ و میر را در بین استان‌ها به خود اختصاص داده است. گرچه در این آمار ارایه شده كی از مهم‌ترین عوامل وقوع تصادفات و سوانح مرگ‌بار جاده‌ای خطای انسانی و بی‌احتیاطی رانندگان اعلام شده است و نادیده گرفتن قوانین مربوطه اما در ادامه یادداشت به علل مختلف و ریشه‌یابی قرار گرفتن این استان در رتبه نخست میزان حوادث و سوانح مرگ‌بار جاده‌ای كشور خواهیم پرداخت و نیز شاخص برخورداری و وضعیت مصیبت‌بار راه‌های شهری، روستایی و عشایری. سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور كشور بعد از كرمان است و اولین و توسعه‌نیافته‌ترین و در عین حال فقیرترین آن نیز، چه به لحاظ زیرساخت‌ها و شاخصه‌های توسعه‌ای یا چه از نظر سطح كیفیت زندگی و وضعیت اقتصادی و معیشتی كه هر دو می‌توانند در به وجود آمدن وضعیت فعلی افزایش مرگ و میر جاده‌ای نقش داشته باشند. چگونه؟! در ادامه به بررسی این مهم خواهیم پرداخت. اما فعلا برای ملموس‌تر شدن عمیق فاجعه وضعیت مصیبت‌بار راه‌های این استان رجوع خواهیم كرد به آماری كه متولیان اداره كل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای جنوب استان یعنی بلوچستان ارایه داده‌اند تا شاید شرح این آمار بتواند گوشه‌ای از مشقت‌ها و رنج‌های تردد ساكنین مناطق مختلف این سامان را واضح‌تر بیان كند و عیان. مطابق همین آمارهای منتشر شده از 13 هزار كیلومتر راه موجود در بلوچستان -توجه بفرمایید فقط در منطقه بلوچستان- تنها هزار و 40 كیلومتر راه اصلی آسفالته هستند و مابقی راه‌های فرعی و روستایی كه در این میان شاخص برخورداری از بزرگراه نیز قابل توجه است و تامل و بسنده شده به 49 كیلومتر یعنی پنج كیلومتر حتی كمتر از دو بزرگراه معروف آزادگان و همت در تهران. همین. حال می‌دانیم كه ایمن‌سازی جاده‌ها و احداث بزرگراه‌ها در كنار عوامل انسانی و كیفیت خودروها و وسایط نقلیه یكی از مهم‌ترین عوامل در كاهش تلفات ناشی از حوادث و سوانح رانندگی است كه متاسفانه این استان محروم است از دسترسی به جاده‌های ایمن و استاندارد. در بالا اشاره‌ای گذرا شد به تاثیر وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم و ساكنین مناطق مختلف كشور بر میزان آمار مرگ و میر بالای جاده‌ای كه بدون تردید پایین بودن قدرت خرید مردم در انتخاب خودروهای باكیفیت و نیز استاندارد ضعیف و حداقلی خودروها خواهد توانست تاثیر بسزایی بر افزایش آمار تلفات رانندگی در هر منطقه داشته باشد. شاید نتوان آمار دقیقی از وضعیت و كیفیت خودروهای از رده خارج شده، فرسوده و اسقاطی كه همچنان مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد دسترسی پیدا كرد و خرید و فروش این‌گونه خودروها، اما بی‌گمان با تردد در محورهای مختلف شهری و روستای یعنی راه‌های اصلی و فرعی این استان درخواهیم یافت كه حجم بسیار بالایی از رفت و آمد در مسیرها به وسیله همین خودروهای فرسود انجام می‌گیرد و در كل باتوجه به وضعیت نامطلوب اقتصادی منطقه در اینجا بیشتر ملاك فقط گذران زندگی و تامین معیشت به وسیله جابه‌جایی مسافر و حمل و نقل بار است تا اهمیت دادن به كیفیت خودروها یا متاسفانه دغدغه حفاظت از جان. روی دیگر غم‌بار و پنهان این مخاطرات جاده‌ای تردد در مسیرهای خطرآفرین روستایی فاقد استانداردهای اولیه و راه‌های فرعی صعب‌العبور كوهستانی و خاكی است كه همواره مرگ‌های تراژدیكی در دل پیچ و خم انبوه این راه‌ها رقم می‌خورد. به استناد همین گزارش اداره كل راهداری از 13هزار كیلومتر راه‌های موجود در بلوچستان بیش از 11 هزار كیلومتر راه‌های روستایی و فرعی هستند كه همواره به دلیل غیراستاندارد بودن و ایمنی پایین و ناكافی با كمترین بارندگی تردد در این مسیرها تا هفته‌ها یا امكان‌پذیر نخواهد بود یا اینكه با سختی انجام خواهد شد. باید درنظر داشت كه از سویی طی سال‌های گذشته روند احداث یا ایمن‌سازی و اصلاح جاده‌های مرگ‌بار این استان به دلیل تخصیص ناچیز بودجه و اعتبارات و اولویت‌گذاری‌های غیراصولی روندی لاك‌پشتی داشته اما از سوی دیگر در بارندگی‌های سیل‌آسای سال 98 و دی ماه امسال همان راه‌های غیراستاندارد روستایی و فرعی موجود كه تردد را برای روستاییان و عشایر امكان‌پذیر می‌كرد یا به‌ شدت تخریب شده و ازبین رفته‌اند یا اینكه تردد به سختی در حال انجام است یا نیز مسدود هستند. به هر روی نباید فراموش كرد در مناطقی چون سیستان و بلوچستان كه اكثریت شهروندان و ساكنین آن از وضعیت ضعیف و نامطلوب اقتصادی رنج می‌برند و در چنین شرایطی مردم بیشتر غم نان دارند تا جان، دولت‌ها برای فائق آمدن بر خسارت‌های جبران‌ناپذیر جانی ناشی از تردد در جاده‌های ناایمن و صعب‌العبور در وهله نخست پا پیش بگذارند و اصلاح و ایمن‌سازی راه‌ها را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند و سپس فرهنگ‌سازی و آموزش لازم و بازدارنده در این خصوص مدنظر قرار گیرد در غیر این صورت مرگ همچنان ترمز خواهد برید در این استان كمتر توسعه‌یافته.